İşte futbolun 'gerçek beşiği'

Türk hukuk düzeninden devlet
yönetimine kadar yüzlerce konuda bilgi içeren ve ilk Türk ansiklopedisi sayılan
Kaşgarlı Mahmud'un yazdığı Divanü Lügati't-Türk'e göre, Türkler yaklaşık bin yıl
önce "Tepük" adı verilen futbolun eski bir biçimini oynuyordu.

Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın'ın Kaşgarlı
Mahmud'un doğumunun 1000. yılı dolayısıyla kaleme aldığı "Bin Yıl Önce Bin Yıl
Sonra Kaşgarlı Mahmud ve Divanü Lügati't-Türk" kitabına göre, Kaşgarlı'nın
eserinden, Türklerin bin yıl önceki yaşayışları ve kültürleri ile ilgili gizli
kalmış bilgiye ulaşmak mümkün.


Kaşgarlı Mahmud'a göre, kurşun eritilerek "ağırşak" (tekerleğe benzer
yassı nesne) biçiminde dökülmesinden sonra üzerine keçi kılı veya benzeri yumuşak
bir şeyle sarılarak oluşturulan yuvarlak nesne ile erkek çocukları ayaklarıyla
vurarak bir oyun oynuyordu.

Tepmek, "tekmeleyerek vurmak" anlamındaki fiilden gelen "tepük"oyunu,
futbolun eski bir biçimi sayılıyor.

Divanü Lügati't-Türk'te yer alan ilgi çekici verilerden birine göre ise
uygar bir toplum olan Türkler, bin yıl önce giysilerini ütülüyor ve ütülü
giysilerle dolaşıyorlardı. Bugünkü Türkçedeki "ütü", o dönemde "ütüğ" olarak
adlandırılıyordu. Türkler ayrıca giysilerini boyuyorlardı.

Kitaba göre Türkler, bin yıl önce kadın güzelliğini değerli maden ve
taşlarla tanımlıyorlardı. Kaşgarlı Mahmud, mutlu olmaları için kadınlara söylenen
atasözünü şöyle açıklıyor: "Kadın kocasıyla iyi geçinmek isterse kırmızı ipekli
elbise, kocasına nazlanmak isterse de yeşil ipekli elbise giysin..."
Eski Türk inançlarının izlerini de taşıyan kitapta, birtakım olaylar
doğaüstü güçlere bağlanıyor. Kaşgarlı Mahmud, kitapta Türklerin belli başlı
taşlarla rüzgara hükmedebildiğini, yağmur ve kar yağdırabildiğini ileri
sürüyor.

-BİN YILLIK GELENEKLER-
Türklerin toplum hayatındaki davranış ve görgü kurallarının da
anlatıldığı Divanü Lügati't-Türk'e göre, birbirini tanımasa bile karşılaşan iki
kişi önce selamlaşıyor, daha sonra hangi boydan olduklarını soruyor. Bu tanışma
geleneği, Anadolu'da "Kimlerdensin?" diye sorularak hâlâ
sürdürülüyor.

Kaşgarlı'nın verdiği bilgiye göre günümüzde asker, polis ve benzeri
görevlerde kullanılan parola sorma uygulaması, Türklerde bin yıl önce de vardı. O
dönemde "İm" ismiyle bilinen "Parola", askeri birlikler arasında kullanılmak
üzere "hakan" tarafından belirleniyordu.

Günümüzde sürdürülen ölünün ardından belirli günlerde yemek verme
geleneği de yaklaşık bin yıl önce Türkler tarafından uygulanıyordu.

Divanü Lügati't Türk'te gezegen ve yıldız adları ile gök olayları da yer
alıyor. Kitapta, güneş tutulması "Kün tutundı", ay tutulması "Ay tutundı" ve
gök kubbe de "Kök çığrısı" şeklinde kullanılıyor.

-"TÜM DÜNYA TANIYACAK"-
TDK Başkanı Prof. Dr. Akalın, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Kaşgarlı
Mahmud'un 1008 yılında doğduğunu ve bu yıl doğumunun 1000. yılı olduğunu anlattı.

Akalın, "Bu kitabı, hem Kaşgarlı Mahmud'un hayatını hem de Divanü
Lügati't-Türk'ü her yaştan, her meslekten insana tanıtmak amacıyla kaleme aldım"
dedi.

Kitabın, İngilizce, Fransızca, Çince ve Rusçaya çevirilerinin
tamamlandığını ve baskı aşamasına gelindiğini bildiren Akalın, böylece tüm
dünyanın okuyabileceğini söyledi.

UNESCO'nun 2008 yılını Kaşgarlı Mahmud ile ilgili etkinlikler yılı olarak
belirlediğini anımsatan Akalın, Türkçenin ilk sözcüğünü yazan, ilk dil bilgisi
kitabını ortaya koyan, içerdiği bilgi bakımından ilk Türk ansiklopedisini yazan
Kaşgarlı Mahmud'u anmak için TDK olarak pek çok etkinlik düzenlediklerini
anlattı.

-AĞ SAYFASI AÇILIYOR-
Akalın, Kaşgarlı Mahmud'u herkese ulaştırmak ve tanıtmak amacıyla "ağ
sayfası" hazırladıklarını kaydederek, şöyle devam etti:
"Bu sayfada Kaşgarlı Mahmud'un hayat hikayesi, Divanü Lügati't-Türk'ün
özellikleri ile bu kitabın bütün söz varlığına erişimi sağlayabilecek arama
motoru var. Günümüzden 1000 yıl önce Türkler bir nesneyi nasıl adlandırmış?
Yemekler, ticari hayat, oyunlar, inançlar konusundaki bilgileri Divanü
Lügati't-Türk'teki söz varlığına bakarak elde etmek mümkün olacak."
Akalın, Divanü Lügati't-Türk üzerine yapılmış araştırmaların tam
metinlerinin de bu ağ sayfasında yer alacağını belirtti. Ağ sayfasının öncelikle
Türkçe olarak hazırlandığına işaret eden TDK Başkanı Akalın, "Öncelikle kendi
insanımıza bu kültür değerimizi tanıtmayı amaçladık ama aynı zamanda bu ağ
sayfası İngilizce, Fransızca, Rusça, Çince ve çeşitli Türk lehçelerinde de
hazırlanacak. Böylece dünyanın neresinde olursa olsun insanlar, Kaşgarlı Mahmud'u
ve Divanü Lügati't-Türk'ü tanıyacaklar" diye konuştu.